Waarom "Alchemilla" als naam?

Gepubliceerd op 29 juni 2020 om 16:00

Toen ik aan mijn opleiding Herborist begon, raakte ik gefascineerd door de Alchemilla vulgaris (Nederlandse naam: vrouwenmantel). Als één van mijn eerste opdrachten moest een monografie schrijven over een plant naar keuze. Mijn oog viel toen letterlijk op de vrouwenmantel in mijn tuin. Hoe meer ik me erin verdiepte, hoe meer deze plant me fascineerde. Ik had toen al het idee “als ik ooit een eigen praktijk heb, dan wordt het Alchemilla”. Het symboliseerde immers perfect mijn nieuwe identiteit: vrouw + wetenschapper + natuurgeneeskunde + een vleugje magie.

De "vrouwelijke aard" van Alchemilla gaat terug tot in de Noorse mythologie. De plant was immers gewijd aan de godin Freya, de godin van de vruchtbaarheid. De gouden tranen die zij had geplengd om haar gemaal Od, die naar vreemde volkeren getrokken was, hadden haar de bijnaam ‘de tranenschone’ bezorgd. De tranen werden in verband gebracht met de in de zon glanzende waterdruppeltjes in het blad van de vrouwenmantel. Ondertussen kennen we de wetenschappelijke verklaring. De druppels zijn een combinatie van condensatie water (dauw) en vocht uit de plant dat door "guttatie" uitgescheiden wordt. Door de dunne beharing op de bladeren lijken deze druppeltjes te zweven. Als wetenschapper wil ik graag deze verklaringen kennen, maar het verhaal van Freya spreekt ook bij mij meer tot de verbeelding. De wetenschap hoeft de magie niet te vervangen.

Na de kerstening van Europe nam de Heilige Maagd Maria de plaats van de godin Freya in. Men zag in de zachte, fluweelachtige en mantelvormige bladeren de schoudermantel van Maria, waaronder, zoals oude afbeeldingen van Maria met haar mantel uitgespreid aangeven, hulpzoekenden bescherming vinden.

De Nederlandse naam “vrouwenmantel” heeft betrekking op de reputatie van deze plant als geneeskrachtig kruid tegen "vrouwenziekten". Reeds in de 15e eeuw werd er melding gemaakt van het gebruik van deze plant bij allerlei vrouwenklachten en ondersteuning na een bevalling. Nu weten we dat deze plant heel veel looistoffen bevat. Dit is een scheikundige stof die heel erg samentrekkend werkt. Vrouwenmantel werkt door deze inhoudsstof inderdaad samentrekkend, bloedstelpend, infectie werend en weefsel herstellend op het baarmoeder- en vaginaal slijmvlies.

De geslachtsnaam “Alchemilla” gaat terug op het gebruik van de plant door alchemisten.   De alchemisten zijn de oude, enigszins geheimzinnige “wetenschappers” van weleer. Zij probeerden door middel van de "steen der wijzen" gewone metalen in goud om te zetten, ziektes te genezen en een levenselixir te bereiden. In de op de bladeren verzamelde “hemeldauw”, zagen ze een belangrijk ingrediënt voor hun experimenten. De plant speelde bij de alchemisten zo’n belangrijke rol, dat ze haar wetenschappelijke naam Alchemilla mogelijks aan deze experimenteer-lustige geleerden dankt. 

Tenslotte is “Alchemilla” afkomstig van het Arabische woord “Alkemelyeh”, wat ‘kleine toverachtige” of “kleine magiër” betekent. Zo blijft er steeds een vleugje magie ingebakken in de naam Alchemilla.

Alchemilla symboliseert dus mijn evolutie van vrouwelijke wetenschapper naar herborist en natuurgeneeskundige die soms een beetje magie doet, maar steeds om hulpzoekenden te helpen.

Groetjes, Anja

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.